Sanal Gerçeklik-Sanal Tur Özellikleri ve Türleri

1-SANAL GERÇEKLİK NEDİR?

Sanal gerçeklik bilgisayar ortamında oluşturulan 3 boyutlu resimlerin ve animasyonların teknolojik araçlarla insanların zihninde gerçeklik hissi yaratan ve insanlara gerçek bir ortamda bulunma hissi veren, ayrıca insanların ortamdaki nesnelerle etkileşim kurmasını sağlayan teknolojidir.

Sanal gerçeklik son yıllarda eğitimde ( Fen, Tıp Eğitimi) ile diğer alanlarda (Askeri ve Havayolu Endüstrisi) kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde öğretim alanındaki sorunların çözümünde karşılaşılan zorlukları aşmada geleneksel yaklaşımların yetersiz kaldığı düşünüldüğünde; bu sorunları aşmada en etkili yaklaşımlardan biri olan bilgi teknolojilerinin, sağladığı olanaklardan yararlanmak kaçınılmaz olmaktadır
Bu yeni ve modern teknolojiyle beraber gündeme gelen sanal gerçeklik (virtual reality) eğitim yöntemlerine farklı bir bakış açısı getirmiştir.

Sanal ortam olarak da nitelendirilebilen Sanal Gerçeklik, herhangi bir yerde olmayı hissettiren ve bunun için duyu organlarımıza çeşitli bilgiler (ışık, ses, vb.) sağlayan üç-boyutlu bir bilgisayar simülasyonudur.

Sanal Gerçeklik Ortamlarının Sahip Olduğu Özellikler

1-Etkileşim:

 Öğrenci sanal gerçeklik ortamında çeşitli objelerle etkileşim içerisindedir. Öğrenciler objelerin özelliklerini değiştirerek onları çeşitli açılardan inceleme ve gözlemleme şansına sahip olur.

2- Öğrencinin Dikkatinin Tam Olarak Toplanmasının Sağlanması:

Yapılan araştırmaların çoğunda öğrencilerin sanal gerçeklik ortamında öğrenilmesi beklenen konuya tamamen odaklandığı tespit edilmiştir. 1998 yılında Chicago Coles ilköğretim okulu ve Phoenix Lisesinde yapılan çalışmada öğrencilerin çoğunun sanal gerçeklik ortamlarını daha fazla kullanmak istedikleri belirtilmiştir.

3. Akıcılık- Esneklik:

Sanal gerçeklik ortamında konular öyküsel bir özellik taşır. Böylece kişi bir senaryoya dahil edilerek akıcı bir hikayeyi yaşaması sağlanır.

4. Deneyimsel Oluşu:

Öğrencilerin sanal gerçeklik ortamında bulunan objelerle etkileşim sonucu çeşitli sanal deneyim yaşantıları kazanmaları sağlanır.

5. Duyulara Önem vermesi:

Sahip olunan ses, ışık ve etkileşim faktörleri, öğrencilerin  duyu organlarını aktive edici bir özelliğe sahiptir.

 

2-SANAL GERÇEKLİK TÜRLERİ

Sanal gerçeklik 3 türe ayrılmaktadır.

1. Immersive VR (immersive=dalma, dalış)

Immersive VR kullanıcıyı tamamen bilgisayarla yaratılmış bir dünyanın içine “Kafaya Monteli Görüntü - Head Mounted Display (HMD)” – ki bu görsel veya işitsel veriler tutan bir başlık, maske veya gözlük olabilir -  veya çoklu yansıtmalar ile gömer. HMD içindeki manyetik bir sensör, kullanıcıların kafa hareketlerini algılar ve onları bağlı olan işlemciye gönderir. Sonuç olarak kullanıcı kafasını çevirdiğinde değişen bakış açısına göre değişen grafikler kendilerini değiştirir.

Birden fazla projeksiyonlu Immersive VR, hissi en yüksek düzeyde tutmak için camları  polarizeleştirilmiş sabit bir odadaki  dev bir ekranda, bir yarımküresel yüzey de olabilir, VR oluşturmak için projektörlerini kullanır.

            Bu gömülmüş grafiksel görüntü CAVE ( Computer-Aided Virtual Environment – Bilgisayar Destekli Sanal Çevre )olarak da bilinir. Bu teknolojinin eski versiyonları Chicago’da, Sun Microsystems ve University of Illinois tarafından 1992’de SIGGRAPH olarak gösterildi.

            CAVE temelde beş yüzlü bir küptür ve kullanıcı sırtını açık yüzeye verecek şekilde kullanır. Kullanıcı sanal çevrede dolaştığı süre boyunca güncellenen grafikler düzgün ilerleme hissi uyandırmak için sürekli CAVE’in duvarlarına yansıtılır.

2. Augmented (augment=büyümek, artmak )   VR

      VR teknolojisinin bir gelişmiş sürümü olan Augmented VR sanal gerçeklik uygulamalarının hayata geçmiş halidir.

      Augmented Reality (AR) VR’nin zıttı şeklinde tanıtılan bir VR çeşididir:

AR’nin asıl amacı kullanıcıyı tamamen modellenmiş bir ortama sokmak yerine, modellenmiş nesneleri ve ortamları gerçek dünyaya yansıtmaktır. VR teknolojisi kullanıcıyı sentetik bir çevrenin içine gömer ve bu yüzden de kullanıcı gerçek dünyayı etrafında göremez. Bunun aksine AR kullanıcının dünyayı görmesine izin verir hatta bilgisayar hesaplamasıyla üretilen bilgiler gözünün önüne serilir.

Her ne kadar AR teknoloji 1993 yılından bu yana geliştiriliyor olsa da bugün piyasada sadece Boeing şirketi için öğretim sistemi ve Bell Canada saha servis teknisyenleri için telekomünikasyon hizmetleri ürünü gibi birkaç tane ticari ürün vardır.

     

     

            3- Non-Immersive (Desktop) VR

            Bu sanal gerçeklik ortamında bilgisayar monitörünün yanında fare, veri eldiveni (Data glove) veya spaceball input sistemini gerektirir. Spaceball input sistemi ile kullanıcı nesneleri uzayda 3 boyutlu olarak kontrol eder. Örnek olarak grup toplantılarında bu sanal gerçeklik ortamları projektör ile ekranlara yansıtılabilinir.

     

Desktop VR kullanıcılar için grafiksel arayüz gösterimi amacıyla bilgisayar ekranı kullanır. Immersive VR ile karşılaştırıldığı zaman geliştirilmesi kolaydır ve pahalı donanımsal malzeme gerektirmediğinden daha fazla etkilidir.

      Basit 3 boyutlu modellemeler bu türe girer. Ayrıca sanal tur da desktopVR türlerindendir.

      3-SANAL TUR NEDİR?

3 boyutlu panoramik fotoğraflar sayesinde bilgisayar ve internet ortamında interaktif olarak ziyaretçiye mekânın içindeymiş hissi yaratarak istediği gibi dolaşmasını sağlayan bir uygulamadır.

Sanal tur uygulamaları bir mekânı internetten tanıtmanın en etkili yöntemidir. 360*180 derecelik bir bakış açısıyla mekânı internetten gezen kişi, durup etrafına bakınabilir, detayları inceleyebilir. Kelimenin tam anlamıyla “SANAL TUR” yapabilir.
Panoramik fotoğraflarla, üzerine yerleştirilebilen interaktif kapılar sayesinde sonraki panoramaya çok rahat geçilebilmekte ve mekân üzerindeki kontrol ziyaretçiye bırakılmaktadır.

Fare (Mouse) yardımıyla sağ-sola ve yukarı-aşağı gezinerek mekân hakkında en gerçekçi fikre sahip olunabilir. Farenin sağ tuşu veya klavye (shift/ctrl tuşları) yardımı ile yakınlaştırma veya uzaklaştırma yapmak da mümkündür. İsteğe bağlı olarak fare veya klavye kullanılmadan kroki veya harita üzerinden de sanal gezinti yapılabilir.

Bu sunum ile mekânın akılda kalma oranı çok daha yüksektir. Daha dikkat çekici ve yüksek etkiye sahiptir. Ayrıca görüntü kalitesi videodan çok daha yüksek, boyutu ise daha küçüktür.

“Sanal Tur” Internet ortamında kolay yüklenilebilir ve hızlı seyredilebilir olması sebebiyle Video 'dan daha hızlı ve etkin bir tanıtım aracıdır. Ziyaretçilerin videodan farklı olarak istedikleri yöne bakabilmeleri ve gezintiyi kendileri yönlendirebilmeleri nedeniyle daha çok tercih edilmektedir.

İstenildiği taktirde her panoramik görüntüye tanıtım amacıyla ses eklenebilir veya istenilen bir müzik her panoramaya ayrı ayrı entegre edilebilir. Dahası panoramik görüntü içerisine normal fotoğraflar da eklenebilmektedir.

                       

            PANAROMA NEDİR?

           

1. En ince ayrıntının ele alındığı genel görünümdür.

2. Fransızca manzara anlamına gelir.

3. Çevrenin kesintisiz manzarasıdır.

4. Panorama eni boyunun dört katından büyük resimlere verilen genel addır.

5. Panorama genel olarak yatay görüş açısı 100 derece ve üzeri olan resimlerdir.

6. Bazen kafanızı yada gözlerinizi yatay olarak hareket ettirmeden göremeyeceğiniz kadar geniş bir alanı kapsayan fotoğraflardır.

7. Bir doğal ya da kentsel manzarayı ufka kadar uzanan ve çok geniş bir bakış açısıyla betimleyen resimdir.

SANAL TURUN KULLANIM ALANLARI

Sağlık: Hastaneler, Poliklinikler, Laboratuarlar, Veterinerler, Güzellik Merkezleri.
Eğitim: Özel Eğitim Merkezleri, Anaokulları, Kreşler, Kolejler, Dershaneler, Eğitim Kursları.
Hizmet (Turizm-Eğlence): Otel-Moteller, Tatil Siteleri, Kamp Alanları, Pansiyonlar, Restoranlar, Oyun Salonları, Disco-Barlar, Cafebarlar, Alışveriş Merkezleri, Düğün ve Kokteyl Salonları.
Kültür-Sanat: Kültür-Sanat Merkezleri, Konser Salonları, Müzeler (Belediyeler), Ören Yerleri, Açık alan Şehir Tanıtımları, Park-Bahçeler, Halk Eğitim Merkezleri, Galeriler, Toplantı Salonları, Kongre Merkezleri, Fuarlar, Sinemalar, Dans Stüdyoları, Spor Kulüp ve Tesisleri, Kitapevleri, Tiyatrolar.
Otomotiv-Ulaşım: Oto Galeriler, Sanayi tesisleri, Araç Dizayn Şirketleri, Seyahat Acenteleri, Seyahat Acente Tesisleri, Yarış Pistleri.
İnşaat-Emlak: İnşaat Alanları, Örnek Daireler, Dükkanlar, Seramik Ve Fayans Ürünleri ve Satış Mağazaları.
Mobilya ve Dekorasyon: Mobilya İmalathaneler, Hazır Mutfak, Hazır Banyo, Satış Mağazaları 
Bunların dışında Çiftlikler, Üretimhaneler, Fabrikalar, ve bunun gibi internet üzerinden detaylı olarak tanıtmak, göstermek, sergilemek istenen bütün mekanlarda “Sanal Tur” kullanılabilir.

Sana

            4-SANAL TURUN EĞİTİMDE KULLANIMI

Sanal tur başta coğrafya ve tarih dersleri olmak üzere, eğitimde birçok alanda kullanılabilir.

Biyoloji derslerinde kullanım:

.Biyoloji derslerinde hücre konusunda, hücre içinin resimleri çizilerek hücrenin ayrıntılı bir şekilde incelenmesi sağlanabilir. Bir hücrede bulunan ribozom, mitokondri,lizozom gibi organellerin resimleri çizilerek her biri linklendirilip, bu linklere tıklandığında ilgili organel hakkında bilgilerin  ekrana gelmesi şeklinde kullanılabilir. Sanal turda sadece panaromik değil, normal fotoğraflarda birleştirilip tur düzenlenebildiği için, organeller arası geçiş linkleri konularak, hücre içinin ve her bir organelin ayrıntılı bir şekilde incelenmesi sağlanabilir.

            Ayrıca bir hücre ile farklı diğer hücreler arasına linkler konularak da, farklı hücre tiplerinin öğretilmesi sağlanabilir. Kan hücresi, alyuvar, akyuvar hücresi, kas hücresi, sinir hücresi gibi farklı hücre tiplerinin resimlerinin çizilip, her hücrenin kendi içindeki organelleri arasına ve hücre tipleri arasına konulan linklerle, hücre konusu detaylı bir şekilde öğretilebilir.

            Böylece, öğrenciler hücrelerin farklılıklarını, hücre yapısını, organelleri ve çalışma mekanizmasını öğrenebileceklerdir. Böyle bir çalışma, görsel anlamda güçlü bir materyal olacağı için; konuyu, daha kalıcı ve öğrenilmesi daha zevkli bir hale getirecektir.

·         Aynı mantıkla, DNA,RNA eşlenmesi, mayoz ve mitoz bölünme ve daha bir çok konuda Sanal Tur teknolojisinden yararlanılabilir

·         Hayvan türlerinin anlatılabilmesi için, bir hayvanat bahçesinin panaromik resimleri çekilerek, hayvanların bulunduğu bölgelere link verilip, ilgili hayvanlar hakkında bazı bilgilerin gösterilmesi ile Sanal Hayvanat Bahçesi şeklinde bir çalışma yapılabilir.

·         Yine aynı şekilde canlıların sınıflandırılması konusunda da, bazı canlıların  fotoğrafları çekilip, bazılarının da resimlerinin çizilmesi ile Sanal Tur teknolojisi ile öğretim yapılabilir. Ayrıca bitki türlerinin de öğretilmesinde kullanılabilir.

·         Çevre kirliliği, ekosistem gibi konuların öğretilmesinde de kullanılabilir.

Ekosistemin işleyiş biçimi, basamaklar ve her basamağa ait bazı canlı türleri örnek gösterilerek, bu ekosistem ve canlılar hakkında bilgiler linkler halinde verilebilir. Ve farklı ekosistemler arası geçişler de yapılarak, öğrencilerin ekosistem çeşitlerini ve işleyişini öğrenmesi sağlanabilir.

  Çevre kirliliği konusunda da, çevreyi kirleten atıklar ve bunların resimleri sunularak kullanılabilir. Çevrenin kirlenmeden önceki haline ait fotoğraflarla, kirlendikten sonraki haline ait fotoğraflar konularak, bunlar arasındaki farklılıklar karşılaştırılıp, buna neden olan faktörler incelenebilir.

Coğrafya desinde kullanım:

  Dünyanın güneş etrafındaki yıllık hareketinin anlatılabilmesi için bir çalışma hazırlanabilir.

 

Örneğin, şekildeki gibi bir resim gösterilip sonra bu resimdeki dört farklı konum ayrı ayrı resimlendirilerek, öğrencinin resmi ayrıntılı incelemesi sağlanabilir ve her dönüş hareketinden sonraki özel durumlar ve sonuçlar ayrı linklerle ilişkilendirilerek bilgiye ulaşım sağlanabilir.

Böylece öğrenci dünyanın dönmesi sonucunda oluşan durumları (gündüz gece eşitliği, gündönümü, mevsimlerin oluşması gibi) görsel bir materyal üzerinden kendi istediği gibi dolaşarak öğrenebilecektir. Burada, mevsimler hakkındaki bazı bilgiler de linkler, resimler üzerine konulan linkler aracılığıyla verilebilir. Ayrıca, mevsimler aynı şekilde bazı fotoğraflarla da ilişkilendirilerek, öğrenci linkleri tıkladığında mevsimler hakkındaki bilgilerle baz fotoğraflara birlikte ulaşabilecek, böylece görsel olarak kalıcı bir öğrenme sağlanabilecektir.