İklim Elemanları

A. SICAKLIK

Güneş ışığı %100;

ü                 Bulut ve atmosferin etkisi ile % 25i uzaya,

ü                 % 25, gölge yerlerin aydınlatılması ve gökyüzünün maviliği,

ü                 % 15, Atmosferin emmesi ile ısınmasını sağlar,

ü                 % 35 yeryüzüne ulaşır (% 27si yeri ısıtır, % 8i yansır).

Sıcaklık Dağılışını Etkileyen Faktörler (Sıcaklık Etmenleri)

1. Güneş Işınlarının Geliş Açısı: Güneş ışınları dik gelirse ısınma fazla olur. Bu açıyı etkileyen faktörler;

a. Dünyanın Şekli ve Enlem: Ekvatordan Kutuplara gidildikçe açı daralır.

b. Yaşanan Mevsim: Eksen eğikliğine bağlı olarak, açı mevsime göre değişir.

c. Günün Saati: Sabah, öğle, akşam farklı açılar.

d. Bakı ve Eğim: Yer şekillerinin, dağların güneşe göre konumu açı üzerinde değişim yapar.

Bakı nın etkili olduğu yamaçlarda;

ü                 Sıcaklık daha fazladır,

ü                 Aynı tür bitkilerin olgunlaşama süresi daha kısadır,

ü                 Tarımın yükselti sınırı daha fazladır,

ü                 Daimi kar üst sınırı daha fazladır,

ü                 Orman üst sınırı daha yukarılara çıkar.

2. Güneş Işınlarının Atmosferde Aldığı Yol:

Yol uzadıkça enerji kaybı artar. Dik açı ile gelen yerlerde tutulma oranı azdır.

3. Güneşlenme Süresi:

Gündüz süresi uzun olduğunda sıcaklık değerleri yükselir. Günün en sıcak vakti öğleden sonradır.

4. Yükselti:

Troposferde, yerden yükseldikçe hava sıcaklığı her 200m’de 1º azalır. Bunun iki nedeni vardır;

ü                 Troposferin, yerden yansıyan ışınlar ile ısınması,

ü                 Havadaki ısıyı tutan nemin yeryüzüne yakın yerlerde yoğunlaşması.

Yükseltisi fazla olan bir yerde;

Ø                 Sıcaklık daha azdır,

Ø                 Ani sıcaklık değişimi görülür (Nem az)

Ø                 Gün içerisinde sıcaklık daha fazla yükselir, fazla düşer,

Ø                 İklim şartları karasallaşır, Bitki örtüsü cılızlaşır.

5. Kara ve Denizlerin Dağılışı:

Karalar, denizlere oranla daha fazla ve çabuk ısınır. Denizler daha az ve geç ısınır. Karaların ısınma ısısı denizlerden daha fazladır. Güneş ışınları karalar üzerinde 20 cm ile 1 m arasındaki bölüme kadar tesir ederken denizlerde güneş ışınları kırılmaya uğrayarak 200 m derinliğe kadar tesir eder. Bu durum sıcaklık değişimini yavaşlatır.

6. Nem Miktarı:

Sıcaklık farkını azaltır. Bulutlu günlerde sıcaklık değeri yüksektir. Deniz, vadi ve ovalarda sıcaklık kaybı az, dağlarda fazladır.

7.Okyanus Akıntıları:

Deniz ve Karalarda sıcaklık üzerinde etkilidirler.

a. Sıcak Okyanus Akıntıları:

Ekvator çevresinden kutuplara doğru olan akıntılardır.

- Gulf Stream: Meksika körfezinden doğar K.B.Avrupa’ya doğru gider (İngiltere, Almanya, Norveç). Termik Ekvatorun, yer Ekvatorundan sapmasına neden olur.

- Brezilya: Brezilya kıyılarından güneye doğru gider.

- Kuroşivo: Güney Çin denizinden, Japonya’nın güneyine gider.

- Alaska: ABD’nin Alaska kıyılarında görülür.

b. Soğuk Okyanus Akıntıları:

Kutup bölgelerinden Ekvatora doğru akarlar.

- Labrador: Grönland civarı Baffin Körfezinden doğar. Kanada’nın Labrador yarımadası boyunca sürüklediği sulardır. Kanada’nın doğu kıyılarında sıcaklığı düşürür.

- Kanarya: Afrika’nın K.Batı kıyılarında.

- Oyaşivo: Japonya’nın kuzey kıyılarında.

- Bengal: G.Batı Afrika kıyılarında görülür.

- Peru: G.Amerika’nın batı kıyılarında.

- Kaliforniya: K.Amerika’nın batı kıyıları.

8. Rüzgarlar:   

Enlem-sıcaklık ilişkisinden ötürü Ekvatordan esen rüzgarlar sıcaklığı yükseltir. Kutuplardan esenler düşürür.

Deniz-Kara rüzgarları=Kışın ılıtıcı, yazın  

                       serinletici,

Kara-Deniz rüzgarları=Kışın sıcaklığı düşürücü, 

                      Yazın sıcaklığı yükseltici etki yapar.

9. Bitki Örtüsü:

Aslında bitki örtüsü sıcaklık ve yağışın bir sonucudur.

           Bitki örtüsü, güneş ışınlarının bir kısmını emerek gündüz yerin fazla ısınmasını önler. Gece ise fazla soğumasını önler.