SÖZCÜKTE ANLAM

1. GERÇEK ANLAM : Kelimelerin ilk, asil, temel anlamidir.
Örnek : Ayagim, düsünce kirildi.
G.A
2. MECAZ ANLAM : Sözcüklerin gerçek anlamlarindan tamamen uzak- lasarak kazandiklari yeni anlamli keli-melere "mecaz" denir.
Örnek : Bana ayak yapma!
M.A
3. YAN ANLAM (YAKISTIRMA)
"Masanin ayagi kirildi." cümlesinde oldugu gibi, "ayak" sözcügü hem ger- çek anlamli, hem de mecaz anlamli de- gildir. Çünkü gerçek anlamla bir iliskisi vardir. Bu yüzden örnekteki "ayak" ke- limesi yan anlamlidir.

4. SOMUT ANLAM : Bes duyu orga-nimizin herhangi biriyle algilayabil- digimiz kelimelerdir.
Örnek : Kalem

5. SOYUT ANLAM : Bes duyu orga-nimizin herhangi biriyle algilayamadi-gimiz kelimelerdir.
Örnek : Düsünce



6. ES ANLAMLILIK : Ayni kavrami karsilayan farkli sözcüklerdir.
Örnek : Kafa ------- Bas ( Es anlamli )

7. TERIM ANLAM : Herhangi bir bi-lim, sanat, meslek daliyla veya bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavrami olan sözlerdir.
Örnek : Bitkilerin kökleri kurumus.

8. DEYIM ANLAM : Sözcüklerin bir veya birden fazlasinin gerçek anlamin- dan uzaklasarak yeni bir anlamda kalip- lasmasiyla olusan söz gruplaridir.
Not 1 : Deyimler en az iki kelimeden olusur. Cümle halinde olan deyimler de vardir.
Örnek : Agzini aramak.
Not 2 : Deyimler, çogu zaman kendi anlamlarindan uzaklasmistir.
Örnek : Annem küplere bindi.
Not 3 : Deyimler, genellikle bir eylem bildirdiginden bir eylem gibi çekimlene- bilir. Bu yönüyle atasözünden ayrilir. Atasözleri daima cümle halinde olup yargi bildirirken, deyimler mastar olarak da kullanilabilir.
Örnek : Dil dökmek ( Deyim )
Tatli dil, yilani deliginden çikarir. ( Ata-sözü )
9. ZIT ( Karsit ) ANLAMLILIK : Bir-birine karsit kavramlari karsilayan söz-cüklerdir.
Örnek : Beyaz ----- Siyah ( Zit anlam )
Not : Bir sözcügün zit anlamlisinin o sözcügün olumsuzu degildir.

10. ES SESLILIK ( SESTESLIK ) :
Yazilislari ayni, anlamlari farkli olan sözcüklerdir.
Örnek : Benden sana bir ögüt
Kendi ununu kendin ögüt.

11. YANSIMA : Ses - anlam iliskisi güçlü olan, canli - cansiz birçok varli- gin çikardigi tabiat taklidi seslerdir.
Örnek : Arinin viziltisi rahatsiz ediyor.

12. GENEL ve ÖZEL ANLAM : An-lam kapsami genis olan sözcüklere "ge-nel anlamli sözcük" ; anlam kapsami daha dar olan sözcüklere "özel anlamli sözcükler" denir.
Örnek: Kitap roman Huzur
G.A Ö.A





13. IKILEME : Cümlede anlatimin gücünü artirmak, anlami pekistirmek için bir sözcügün es, yakin, zit anlamli-sinin veya kendisinin tekrar edilmesiyle olusan sözcüklerdir.
Not 1 : Ayni sözcügün tekrariyla olu-san ikilemeler: Yesil yesil dallar
Not 2 : Es veya yakin anlamli sözcük-lerden olusan ikilemeler: Es - dost
Not 3 : Karsit anlamli sözcüklerden olusan ikilemeler : Gece gündüz çalisti.
Not 4 : Yansima sözcüklerin tekrariy-la olusan ikilemeler : Irmak, siril siril akiyor.
Not 5 : Bazi ikilemeler kaliplasmis ol-dugundan ikilemeyi olusturan kelime-lerin yerleri degistirilemez.
Asagi yukari iki yildir görüsmüyoruz.
Yukari asagi iki yildir görüsmüyoruz.
Olmaz
- 2 -
Konu Testi : Kelime Anlami Konu Testi No : 01


1. Asagidaki cümlelerin hangisinde "çok sikinti çekmek, çok yorulmak" anlaminda bir deyim kullanilmistir?

A) Titiz oldugundan,her isi ince eleyip sik dokurdu.
B) Haberi alinca kafasi allak bullak oldu.
C) Suçsuzlugunu kanitlayincaya kadar,akla karayi seçti.
D) Savurgan oldugundan, iki yakasi bir araya gelmezdi.

2. Asagidakilerden hangisinin es seslisi yoktur?

A) Dal B) Ova C) Kara D) Koru

3. "Güç yetmez gibi görünen büyük, agir isleri basar- mak" anlamina gelen deyim asagidakilerden hangisidir ?

A) Daglar dayanmaz. C) Daglara taslara.
B) Daglari devirmek. D) Daglara düsmek.

4. Asagidakilerden hangisi, "ayagini kesmek" deyimiyle zit anlamlidir ?

A) Ayagini çekmek. C) Ayagini alistirmak.
B) Ayagina dolasmak. D) Ayagina gelmek.

5. "Kokmak" kelimesi asagidaki cümlelerin hangisinde mecaz anlaminda kullanilmistir?

A) Dün pisirilen yemekler kokmus.
B) Her gelisinde üzeri baska bir parfüm kokuyor.
C) Yemekler mis gibi kokuyordu.
D) Ortalik yine savas kokuyor.
6. "Bu konuda, Ali'de az çok bizim gibi düsünüyor." cümlesindeki alti çizili olan kelimenin kattigi anlam asagidakilerin hangisinde vardir?
A) Sorulari, zor da olsa, çözecegim.
B) Herhalde, sinavi basaririm.
C) Bize kirildigini, daha sonra fark ettim.
D) Onun fikirlerine bir parça katiliyorum.

7. Asagidaki cümlelerde geçen alti çizili kelimelerden hangisi, digerlerinden farkli anlamda kullanilmistir?

A) Kuskusuz, bizim köyde olanlari duymussunuzdur.
B) Elbette, bütün çabalarimiz onun içindir.
C) Tabiî ki, orada seni koruyacagim.
D) Sanirim, isimiz aksama kadar biter.

8. Asagidakilerden hangisinde "yol" kelimesi deyim içinde kullanilmamistir?

A) Bir yolunu bulup onu görmeye gittim.
B) Bir gün güzel bir köye yolum düstü.
C) Onu ancak siz yola getirebilirsiniz.
D) Yolda etrafa atilmis çöpler vardi.

9. "Büyük" kelimesi asagidakilerin hangisinde "üstün niteligi olan" anlaminda kullanilmistir?

A) O ayrildigi için büyük üzüntü duyduk.
B) Büyükbabasini görünce boynuna sarildi.
C) Cümle baslarinda büyük harf kullanilir.
D) Her zaman, "Ahmet Bey büyük adamdir." der.
10. "Durgun" kelimesi asagidaki cümlelerin hangisinde gerçek anlamda kullanilmistir?

A) Deniz masmavi, hava durgun, her taraf islakti.
B) Öteki, durgun bir Anadolu köylüsüydü.
C) Kibritin alevinde yüzüne baktim, beyaz, durgundu.
D) Son günlerde babamin isleri durgun.

11. Asagidakilerden hangisi baslanmis bir isin bozulmasi anlamini tasir?

A) Suyu basindan kesmek
B) Saman altindan su yürütmek
C) Suya sabuna dokunmamak
D) Suyu bulandirmak

12. "Hayatindan kaygi duymak" anlaminda olan deyim asagidakilerden hangisidir?

A) Basina karalar baglamak C) Basi yerde olmak
B) Basindan korkmak D) Basina belâ olmak

13. Asagidakilerin hangisinde "Ucu bucagi olmayan bu topraklarda bir an için kayboldugunu sandim." cümle- sindeki alti çizili sözün yerini tutabilecek bir kelime kul-lanilmistir?

A) Insan buraya gelir de bir haber vermez mi?
B) Gördügüm kadariyla orada hiç agaç yoktu.
C) Böyle genis bir çiftligimin olmasini isterdim.
D) Sonsuz gökyüzüne bakinca çocuklugunu hatirladi.